معرفی مولف کتاب :

مسیو نیکلا

لویی آلفونس دنیل نیکولا(به فرانسوی: Louis Alphonse Daniel Nicolas)، مورخ و شرق شناس فرانسوی و مترجم رسمی سفارت فرانسه در خارج از کشور و همچنین شیفته سید علی محمد شیرازی بود و خود را وقف آن کرد.
ترجمه بیان عربی و بیان فارسی و یک مقاله درباره شیخیه (1911)
چند قصیده از حافظ (۱۸۹۷)
نیکولا در ۲۷ مارس ۱۸۶۴ در رشت متولد شد و در سال ۱۹۳۹ در پاریس در گذشت. او به چند زبان مانند روسی و فارسی صحبت می کرد. او تحصیلات خود را در زمینه زبان های زنده شرق ادامه داد و سپس در سال ۱۸۷۷ وارد بخش وزارت امور خارجه شد. مسیو نیکلا منشی اول سفارت فرانسه در ایران بوده است. پس از خواندن کتاب آرتور دو گوبینو همه اطلاعاتی که نویسنده در آن نوشته بود را بررسی کرد و برخی از آن را اصلاح کرد و پس از آن آثار سید علی محمد شیرازی را ترجمه کرد؛ و مفتون آموزه های آن شد و سپس بابی شد و اولین غربی بود که بابی شد؛ و آثار مختلفی در باره باب نوشت و اولین مترجم آثار باب به فرانسوی بود.
اصل کتاب مذاهب ملل متمدنه تاریخ سید علی محمّد شیرازی به زبان فرانسه نوشته شده است و در پنج جلد منتشر شده است، جلد اول در مختصری از عقائد شیعه و در شرح و تفصیل جریان امور باب و بابیه است، و جلدهای دیگر در ترجمهٔ کتاب بیان اثر سید علی محمد شیرازی است که در هر جلد مقدمهٔ اضافه نموده است.
این کتاب که به فارسی ترجمه شده است، محتوی ۴۸۷ صفحه در ترجمهٔ جلد اول و ۵۲ صفحه در ترجمهٔ چهار مقدمه چهار کتاب است، و مترجم علی محمد فره وشی عنوان خود را به رمز (ع- م- ف) معین کرده و در ماه اردیبهشت(۱۳۲۲) شمسی در اصفهان به طبع رسانیده است.

تاریخ سید علی محمد باب، اصل کتاب به زبان فرانسه نوشته شده است، و به طوری که در مقدمه کتاب می نویسد: تالیف مسیو نیکلا منشی اول سفارت فرانسه در ایران بوده، این کتاب در پنج جلد به فرانسه منتشر شده است، جلد اول در مختصری از عقائد شیعه و در شرح و تفصیل جریان امور باب و بابیه است، و جلدهای دیگر در ترجمه ی کتاب بیان باب است که در هر جلد مقدمه ی اضافه  نموده است.

مترجم و همچنین مولف کتاب (اگر در ترجمه تغییرات و تصرفاتی به عمل نیامده باشد) از پیروان مسلک بابیه هستند، و مخصوصا هدف اصلی در این کتاب ترویج و تجلیل از سید علی محمد باب و انتقاد و بدگوئی از دین مقدس اسلام و مسلمین است، و گاهی به اندازه ای در این قسمت افراط و اظهار تعصب و عناد می شود که واقعا خنده آور و حیرت انگیز است.

و این اندازه نادانی و دروغ و پرده پوشی در مقابل حقائق میرساند که این طرز عمل و فکر از یک نفر فرانسوی روشن فکر، قطعا روی یک جهات سیاسی و یا مادی صرف انجام گرفته است.

آری شخص اجنبی دلش به حال مسلمین نسوخته و پیوسته از ضعف و اختلال و انحطاط امور مسلمین و گسیخته شدن وحدت و برابری جامعه اسلام مسرور و مشعوف بوده و استفاده می کند.

او دلش می خواهد که مسلمین به صدها قسمت منشعب و تفرق شده و اتحاد و اتفاق خودشان را از دست داده و به جای اینکه در مقابل دشمنان خودشان نیرومند و توانا باشند، با دست خود تیشه به ریشه خود زده و اساس محکم اسلام مقدس را متزلزل نمایند.

و برای اینکه شما از نادانی و دروغگوئی و تزویر این مولف مجهول آگاه باشید، به دو قسمت ساده از این کتاب اشاره می کنیم:

1- در این کتاب میگوید: فقط در ابتدای امر قرة العین به حاجی ملا علی کنی و ملا میرزا محمد اندرمانی که مامور برگشت او به اسلام بودند و به او می گفتند که مطابق اخبار و احادیث امام مهدی باید از جابلسا و جابلقا بیاید، جواب داد: این حرف های بچه گانه را برای بچه ها بگذارید. (1)

اولا: مقام آیت الله کنی که شخص اول تهران بود، بالاتر از این بود که مامور باشد تا با قرة العین به مذاکره پردازد.

ثانیا: ظهور امام از جابلقا و جابلسا از سخنان سست و بی اساس شیخیه و شیخ احمد احسائی و سید کاظم رشتی دو استاد و مبشر سید علی محمد باب (به قول خود باب و بابیه) می باشد، و دانشمندان محقق و علمای دیگر این حرف را ضعیف و باطل می دانند.

2- باز در همانجا می گوید: از او متوقع بودند که پیش گوئی های احادیث و اخبار را محقق نماید، یعنی احادیث و اخباری که تکیه به هیچ جا ندارد و اساسش فقط تکیه به جهالت و تعصبات و بالاخره به فساد می نویسد: در اینجا نقطه ی نظر من مخصوصا مجلسی است که کتاب های پر حجمش شاهکار هائیست مملو از تزویر و دروغ.

اولا: از او متوقع نبودند پیش گوئی های احادیث وارده و اخبار صحیحه را محقق نماید، بلکه توقع و انتظار داشتند که برای اثبات دعوی خود اگر هیچ گونه دلیل و شاهد و برهانی ندارد، اقلا از روایات صحیحه شاهد و دلیلی ذکر نماید، ومتاسفانه در این مقام نیز پای ایشان لنگ بوده و اظهار عجز می کرد.

ثانیا: اگر روایات کتب مجلسی دروغ و تزویر است، پس چگونه در مقام اثبات دعاوی باطله ی این فرقاه، احادیثی از جلد سیزدهم بحارالانوار و کتب دیگر مجلسی به قید تحریف و تقطیع ذکر می شود.

ثالثا: مولف مجهول این اندازه فهم و آگهی نداشته است که بفهمد نوشته های علامه مجلسی کلمه به کلمه از روی مدرک و ماخذ نقل شده است و خود مجلسی در تمام مولفات خود حدیث مختصری از خود ننوشته است تا مورد مواخذه و اعتراض واقع بشود.

رابعا: این عمل از یک نفر فرانسوی روشن فکر که بدون تحقیق و بررسی به مقام جسارت و توهین آمده و نسبت به مقدسات جمعی حمله کند، در نهایت بی ادبی و حماقت و جهالت است. (اگر واقعا از او باشد)

و صدها امثال این جملات که دراین مجموعه سراپا دروغ و تزویر مطالعه می کنیم، ما را در مولف این کتاب به تردید وا می دارد.

اگر چه مولف و مترجم از یک جهت حق دارند، زیرا وقتی که در کتاب ایقان که حدود دویست صفحه کوچک است و یا در امثال آن از نوشته های این طائفه ده ها تحریف آیه و روایت و دروغ  و تزویر و خیانت در نقل دیده می شود، چگونه یک مرد بی اطلاع و بی خبر از همه جا باور کند که در کتاب بزرگ بحارالانوار که هزار مقابل ایقان است، تحریف و تزویری نباشد.

آری افراد این جمعیت از روزی که چشم باز کرده اند، به جز تقلب و تزویر و تحریف و دروغ چیزی ندیده اند، و حق دارند که سخن حق و راست را باور نکنند. (2)

خوب بود جناب مولف یکی از آن تزویر و دروغ هائی که از جانب علامه مجلسی در کتاب بزرگ بحارالانوار صورت گرفته است پیدا کرده در کتاب سراپا دروغ خود می نوشت.

و یا اقلا به مقدمه بحارالانوار مراجعه کرده و می فهمید که مقصود علامه مجلسی از تالیف این کتاب چه بوده است. (و چه مدرکی داشته است)

پی نوشت:

1- مذاهب ملل متمدنه، صفحه 216

2- محاکمه و بررسی باب و بهاء جلد 2 صفحه 224 تا 228