برای شروع، توضیحات یکی از کارشناسان طرح روحی در مورد جلسات دعا را به طور مختصر بیان می کنیم؛ «جلسات دعا، اقدامی است که از دل کتابِ یکِ مؤسسه روحی بیرن می آید، تا از طریق مشورت در این جلسات به  سوالات بنیادینمان پاسخ دهیم، بعد از اینکه دعا می خوانیم با مفاهیم جدیدی رو به رو می شویم که در انتخاب فعالیت ها به ما کمک می کند، احساس می کنیم نیاز به اقدام و عمل داریم، پس لازم است این مفهوم را با بقیه افراد در میان بگذاریم؛ همان طور که در جلسات دعا انجام می شود. جلسه دعا، نمونه کوچکی از جلوه تعالیم بهائی است، چون هر فردی با هر اعتقادی می تواند در این جلسات حاضر شده و دعا بخواند. این به طور طبیعی باعث رشد می شود، چون لاجرم فرد با شرکت در این جلسات احساس نیازی درونی برای شرکت در دیگر امور بهائی پیدا می کند. مثلاً، احساس می کند می خواهد وارد ابعاد دیگری از کمک به جامعه شود، مثلا معلم اطفال شود و بعد با مادر بچه ها هم شروع کند به راه اندازی جلسات دعا. ممکن است یک جمع دعا، نیاز داشته باشد دعا را با موسیقی همراه کند یا جمع دیگری دعا را تفسیر کنند تا در مفاهیم عمیق شوند و بستری برای مشورت به وجود بیاید. هر جلسه بنا بر ابتکار خودش، می تواند راه حل جدیدی داشته باشد... در مورد مکان جلسات دعا باید گفت، کشورهایی که مشرق الأذکار دارند در آنجا جمع می شوند، مشرق الأذکارها معابد بهائیت هستند، اما با هر دینی می توانند به آنجا بیایند. غیر از آن، جلسات دعا در هر جایی می تواند برگزار شود. کشورهای حوزه خلیج فارس می توانند هر مکانی که خواستند را برای دعا انتخاب کنند، در هر منطقه توسط بهائی های قدیم و جدید این جلسات برگزار می شود... پس دور از ذهن نیست که خانواده پس از مدتی از حضور فرزندشان در این جلسات، جلسه دعایی با کمک کودکشان تشکیل دهند و کم کم با کمک آن جلسه دعا، اعضای دیگر محله و بعد از آن، جامعه هم وارد فعالیت ها شوند و از آن استقبال کنند.»[1]

در توضیح این صحبتها باید گفت بهائیت به بهانه شعار «وحدت عالم انسانی»، ساختمان هایی به نام مشرق الأذکار را ساخته و با تبلیغات گسترده، آن را مکانی برای عبادت تمامی ادیان، به جهانیان معرفی می کند؛ ساختمان هایی که با نظارت کامل تشکیلات بهائی، برنامه های فرقه را پیش می برد. به دلیل ممنوعیت فعالیت تشکیلاتی در بعضی کشورها و همچنین استمرار برپایی جمع های تبلیغی در کلیه مناطق، طرح جلسات دعا به عنوان یکی از جلسات اصلی تشکیلات و ارائه نمونه برای ایجاد امکان جذب در سراسر مناطقی که بهائیت نفوذ یافته است، به طور پیوسته ترویج می شود.

ظاهر جلسات به این شکل است که در آن هر فرد و با هر اعتقادی اجازه حضور و خواندن دعای خودش را دارد. در صورتی که اگر جلسه به این شکل باشد، دور هم جمع شدن، بی معنا و مضحک است. حقیقت ماجرا این است که در این جلسات تمامی متونی که خوانده می شود، دسته جمعی و متعلق به سردمداران بهائیت است. البته بعضی از این به اصطلاح ادعیه بهائی که محتوایی روحانی در آن به چشم می خورد، دست هنر نوعی سرقت دینی-ادبی رهبران بهائیت و کاردستی کلاژگونه ای از ادعیه اسلام است.

بهره بردن بهائیت از این مقوله، نشانگر برنامه ریزی کاشناسی شده تشکیلات، برای درگیر کردن افراد با ابن فرقه است، چون دعا رفتاری فطری است که تا میزان زیادی با غریزه بشر نهادینه شده، در خواست نیاز و نوعی درد و دل با نیرویی عظیم و فوق بشری، چیزی است که اگر مداوم هم صورت نگیرد، هر از گاهی در طول زندگی افراد رخ می دهد. باید دید به راستی هدف بهائیت از مطرح کردن این مقوله چیست؟ آیا مشفقانه بر آن تأکید دارد یا ترفندی تشکیلاتی و منفعت طلبانه است؟

همان طور که در این برنامه مشخص است، بهائیت نقشه دقیقی از این جلسات و نحوه برگزاری اش به اعضا ارائه می دهد. به صورتی که خود دعا را در کتب مؤسسات آموزشی همراه با مفاهیم درونی تشکیلات درآمیخته و مکان انجامش را نیز به فرد دیکته می کند. طبق بیان این کارشناس بهائی، جلسات دعا به دورهمی هایی برای مشورت پیرامون مسائل بهائی و به طور خلاصه تبلیغ بهائیت تبدیل می شود و هدف غایی آن درگیر کردن افراد بیشتری از جامعه با بهائیت است.

البته این توضیحات، برگرفته از دستورات سران تشکیلات است. برخلاف آنچه با پخش اذکار و فایل های صوتی مناجات های مختلف سعی در ایجاد نمودی معنوی در این فعالیت تبلیغی دارند، مرکز اصلی تشکیلات در پیامی خطاب به بهائیان ایران در مورد «اهمیت و جایگاه جلسات دعا و مناجات در فرایند جامعه سازی» می گوید:

«... قدرت نهفته در دعا و مناجات وقتی ظاهر می شود که انگیزه اصلی آن محبت ا... باشد؛ از ترس، توقع، تظاهر و خرافات به دور بوده با صداقت و پاکی دل تلاوت شود.»[2]

تا اینجا پیام در واقع آن چیزی است که لازم است به غیر بهائیان نشان داده شود، اما در ادامه، هدف اصلی از برگزاری این جلسات مشخص خواهد شد که کاملا خلاف جمله قبل مبنی بر «عدم توقع» است.

«... [هدف از] دعوت این مشتاقان از بهائیان آن است که مساعی جامعه سازی را که با پشت کار به آن مشغولند به منزله الگوی جدیدی از نحوه اجتماع نوع انسان مشاهده نمایند... از جمله اجزای اساسی این الگو، جلسات دعا و مناجات می باشد که جنبه ای جمعی از حیات روحانی و ابعادی از مفهوم مشرق الأذکار است. تشکیل این جلسات فرصت گران بهایی برای شما عزیزان فراهم می سازد تا نه تنها به نیایش و ستایش پروردگار یکتا پرداخته، عنایات او را در زندگی خود سائل شوید بلکه قوای روحانی نهفته در دعا و مناجات را با دیگر شهروندان شریف آن آب و خاک نیز در میان گذارید.»[3]

ابتدا با توضیحات استعاری، تشبیه و متن ادبی، مفهوم دعا را از خصلت ذاتی بشر به عاریه گرفته و ادعا می کنند دعا تنها زمانی قابل قبول است که فقط و فقط به نیت صحبت با خالق و نزدیکی به او باشد، اما نهایتا مقصود اصلی را با عنایت به اهداف خود به اعضا ابلاغ می کنند و در واقع آن را وسیله ای برای تبلیغ می دانند و بس.

مشرق الأذکار

تشکیلات در مسیر اجرای نقشه بهائی کردن جوامع، با هزینه های بسیار کلان، بناهایی به نام عبادتگاه بهائی ساخته و آن را «مشرق الأذکار» می خواند که در واقع مؤسسه ای است با نقشی اساسی و محوری در جامعه بهائی. احداث مشرق الأذکار، اولین بار توسط «حسینعلی نوری» در کتاب «اقدس» پیشنهاد و سپس مقاصد آن توسط فرزند وی، «عباس افندی»، تشریح و گسترش داده شد. البته ماهیت این ساختمان ها به هیچ عنوان با معنای نامی که به آن اختصاص داده اند در هماهنگی نیست؛ چراکه مشرق الأذکار به معنای «محل برآمدن ذکر الهی » است، اما این ابنیه به منظور برآوردن مقصود تشکیلات بهائیت است که همانا تبلیغ و پیش بردن به سمت حکومت بهائی می باشد.

با نگاهی دقیق تر، بهائیت در نظر دارد با ساخت پایگاهی با هویت بهائی، به نوعی «استقلال» (که چهارمین مرحله از نقشه اصلی تشکیلات است) دست یابد. پس بی راه نگفته ایم اگر احداث مشرق الأذکار را مقدمه ایجاد حکومت بهائی بدانیم. نظر به سخنان سردمداران بهائیت، جایگاه سیاسی-تشکیلاتی مشرق الأذکار را روشن می سازد:

«... لازم است نسبت به توسعه و تحکیم اساس محافل روحانی ملی و ناحیه ای جدیدالتاسیس که امری است بس خطیر و مهم، توجه مخصوص معطوف گردد واین خود اساساً مقدمه تشکیل محافل دیگری است که نظم اداری دائم التقدم الهی باید بر ان استوار گردد... در تکمیل این وظیفه مقدس باید جهت تکثیر جمعیت ها و مراکز منفرد موجود در کلیه قارات جهان سعی و کوشش مبذول گردد... دیگر آنکه سه حظیره القدس و دو موقوفه ملی و اراضی یک مشرق الأذکار که از اهداف نقشه باقی مانده، باید با وجود موانع و مشکلات حاضره سریعاً خریداری و محظورات غیرمنتظره ای که در ابتیاع زمین مشرق الأذکار فرانکفورت پیش آمده مرتفع گردد.»[4]

همان طور که مشخص است حتی با وجود سختی و مشقت در میان بهائیان، ساخت این ابنیه در اولویت کاری تشکیلات قرار گرفته. در ادامه، برای وصول به مرحله استقلال آمده:

«باید مساعی مجدانه به عمل آید تا هر چه بیشتر در ممالک و ایالات و نقاط مختلفه عالم، ازدواج بهائی و تعطیلات امری از طرف مقامات محلی به رسمیت شناخته شود.»[5]

از طرفی بهائیت می کوشد با استفاده از جاذبه های مختلف، برای فرقه ای که هیچ سابقه اعتقادی قابل استنادی ندارد، پیروان جدیدی پیدا کند. از این رو، این اصطلاحاً عبادتگاه ها را با بهره گیری از بهترین معماران و هزینه هایی بس گزاف، معماری خاص و تبلیغات وسیع، به منظور جذب گردشگر ساخته است، تا جایی که مثلاً برای ساخت یکی از مشرق الأذکارها سه سال برای یافتن سنگ مناسب، زمان گذاشته اند. بهائیت با تبلیغات گسترده، این مکان ها را محل تجمع حامیان ادیان مختلف عنوان می کند و آن را متعلق به کلیه انسان ها می خواند، حال آنکه در بدو ورود به ساختمان مشرق الأذکار، جوانانی تشکیلاتی جزوه های تبلیغی بهائیت را در اختیار بازدیدکنندگان گذاشته وتاکید دارند پیش از بازدید، حتما مطالعه شود.

در حقیقت، این ساختمان ها تحت نظر محافل ملی و محلی برای تبلیغ و فعالیت های بهائی استفاده و در هر کشور، زیر نظر محفل ملی آن کشور اداره می شود.

تمام مشرق الأذکارهای بهائی، با یک الگوی مشابه طراحی که قسمتی از آن در آثار بهائی مشخص شده، طراحی می گردند. مهم ترین خصوصیت این اماکن، 9 وجهی بودنشان است و تمامشان دارای یک تالار مسطح هستند که در آن صندلی و نیمکت ها رو به قبله بهائیان، یعنی مقبره حسینعلی نوری در عکا قرار گرفته است و برای مراسمی مانند اجرای موسیقی، سرود و آوازهای دسته جمعی استفاده می شود. در کل، ساخت بناهای هنری، یکی از ابزارهای مهم اغواگری بهائیت به شمار آمده و تشکیلات بهائیت ضمن درآمدزایی از آن، به تبلیغ فرقه می پردازد.

اساساً معبد در تمام ادیان، محل عبادت و اجرای مراسم دینی است اما از آنجایی که بهائیت نتوانسته جایگاه دینی و مذهبی محکمی میان مردم داشته باشد، معبد منسوب به آن، تنها ماهیت سیاسی و تشکیلاتی دارند. همان طور که در پیام تشکیلات آمده است:

«این بنیاد عظیم در هر کجا که تاسیس گردد طبیعتاً جزء لاینفک فرایند جامعه سازی محیط اطرافش خواهد بود. آگاهی نسبت به این واقعیت در بین آحاد مؤمنین در شهرهایی که قرار است مشرق الأذکار در آن تاسیس گردد در حال افزایش است و یاران الهی در این نقاط به خوبی درک می کنند که حیات جمعی شان باید به نحو فزاینده ای بازتاب تلفیق عبادت و خدمت باشد، تلفیقی که مشرق الأذکار به آن تجسد می بخشد.»[6]

منظور تشکیلات از «عبادت»، در جای دیگری از همین پیام به طور دقیق ذکر شده که همان آموزه های بهائی برای دست کشیدن مردم از اعتقادات و آمدن زیر یوغ بهائیت است: «خصوصیات روابط درون خانواده که در قالب تصورات کهنه قرون و اعصار شکل گرفته به نحو محسوسی تغییر می یابد... حتی بلای تعصب به تدریج تسلیم می گردد. نهایتاً، مساعی جامعه سازی احبا بر جوانب مختلف فرهنگ تأثیر می گذارد.»[7]

تاکنون هشت مشرق الأذکار ملی، در شهرهای شیکاگو، کامپالا، سیدنی، فرانکفورت، پاناما، سامودا، دهلی و سانتیاگو احداث شده است. البته با توجه به پیام مرکز تشکیلات مبنی بر «ابتدا ناظر به کشورهایی هستیم که در آن ها مشارق الأذکار ملی و محلی در حال تأسیس است.»[8]، ساخت این پایگاه های بهائی در نقاط مختلف ادامه دارد. همان طور که مشرق الأذکار کامبوج بعد از این هشت طرح عمده، در مقیاسی محلی ساخته شد.

البته پیش از همه برای اولین بار در سال 1908 در شهر «عشق آباد» (پایتخت ترکمنستان امروز) که در آن هنگام جزئی از ترکستان روسیه بود، ساختمانی با این نام بنا شد که در جریان یک زلزله آسیب جدی دید و در نهایت در سال 1963 تخریب گردید. دولت روسیه تزاری در شکل گیری فرقه بهائیت، نقشی مهم ایفا کرده و از آغاز پیدایش این فرقه، حمایت های زیادی از آن انجام داده است. همین امر موجب شده سران بهائی، پیشرفت خود را مدیون این دولت دانسته و حتی در آثار خود از نقش روسها، قدردانی کنند.[9]

مجوز ساخت اولین مشرق الأذکار بهائی، یکی از همین خدمات و حمایت های دولت روس از بهائیت است که موجب شد بهائیان با آزادی کامل در آن دیار، به فعالیت های تبلیغی خود بپردازند. مأموران سیاسی روس تزار با چنین مجوزی قصد داشتند، کانون بهائیان را به خارج از ایران نیز سرایت دهند.[10]

یکی از مبلغین بهائی در این باره می گوید: «در این شهر (عشق آباد) و شهرهای دیگر مسلمان نشین، همه بهائیان آزاد بودند و فرمانروایی روس، دست آن ها را در هر کاری باز گذاشته بود. چنانکه معابدی به نام مشرق الأذکار ساخته بودند و از روز نخست که از گوشه و کنار کشور ایران مردم در آن شهر گرد آمدند، زهرچشمی از مسلمانان گرفتند... چون بازار داد و ستد و کار بازرگانی عشق آباد گرم بود، بسیاری از مردم یزد، آذربایجان و خراسان، روی بدان شهر نهادند و پادشاهان و فرمانروایان روس، به بهائیان کمک شایانی می کردند و چون سازمان رو به راهی داشتند، انجمن هایی برای خواندن مردم به کیش بهائی، برپا نمودند.»[11]

از دلایل حمایت و استفاده روس تزاری از فرقه بهائیت در مستعمرات خود این بود که سران بهائیت، با آوردن تعالیمی نظیر ترک تعصبات وطنی و نسخ حکم جهاد از نوع دفاعی آن، روحیه سازش کاری عجیبی با تجاوزگران و استعمارگران را نشر دادند، همان طور که هنوز هم بر آن منوال هستند.

در طی قرن بیستم با گسترش فعالیت های بهائی به کمک قدرتهای استعمارگر، برنامه ها برای ساخت یک معبد در هر قاره به تدریج عملی شد. نخستین آن در «ویلمت» آمریکا (واقع در شمال شهر «شیکاگو»)قرار داشت که البته شدیداً مورد افتخار بهائیان است، چون عباس افندی شخصاً در طی سفری که به آمریکا داشت اولین کلنگ احداث این ساختمان را زده و به دلیل شیفتگی سران بهائی به غرب و به خصوص آمریکا، آن را «مقدس ترین معبد بهائیت» معرفی کردند. باقی مشرق الأذکارها پس از آن به ترتیب در اوگاندا، استرالیا، آلمان، پاناما، ساموآ، هندوستان و شیلی ساخته شد.

یکی از معروفترین این معابد، معبد «لوتوس: نیلوفر آبی» واقع در دهلی نو هند است، کشوری که با جمعیت بالایش، ظرفیت عظیمی را برای جذب ساکنانش به این فرقه داراست. تشکیلات برای گمراه کردن افکار عمومی، تعدادی مرکز درمانی و خیریه نیز در کنار مشرق الأذکارها، من جمله لوتوس، بنا کرده. البته این ساختمان در راستای اهداف بهائیت، آسیب های امنیتی جدی را برای کشور هند به دنبال داشته است. مثلاً، در سال 2006 مدیر مالی محفل ملی بهائیان هندوستان، به اتهام تهیه کارت شناسایی جعلی جهت ورود به تأسیسات دفاعی هندوستان، گردآوری اطلاعات محرمانه و طبقه بندی شده و فروش آنها به سرویس های جاسوسی اسرائیل، دریافت مبلغ قابل توجهی ارز خارجی و خروج غیرقانونی آن از هندوستان دستگیر شد که در این رابطه، تعداد بیش از هشتاد گذرنامه جعلی با اسامی و ملیت ایرانی بوده است! موارد دیگری از این گونه اتهامات نیز در رسانه های هند برملا شده. مثلاً در میان هیئت امنای مشرق الأذکار لوتوس، خانم «زیناسورابجی» همسر دادستان سابق هندوستان، آقای «سالی سورابجی» که بعد از آن عضو محفل ملی بهائیان هندوستان شد، به جرم فساد مالی و غیرمالی محکوم گردید. هرچند با حمایت رژیم صهیونیستی و لابی منتفعان، بر این قضایا سرپوش گذاشتند و تا جایی پیش رفتند که امروزه مسئولان هندی به بهانه های مختلف با چاپلوسی از بهائیت در منطقه، تقدیر می کنند.

البته این تقدیر و تشکر به سران هند مربوط نمی شود، چرا که بهائیت با مکاری تمام، در این ساختمان ها برنامه هایی در مسیر فعالیت های جامعه سازی (بخوانید بهائی سازی) به انجام می رساند و آن فعالیت ها را با توجه به نیاز منطقه، با فرهنگ بومی مردم هماهنگ می کند. یعنی در برخی کشورها که با کمبود خاص معنویت مواجه اند، وجه روحانی و در کشورهای عقب مانده ساختمانی برای مدیریت و برنامه ریزی جهت بهبود شرایط را بهانه ساخت و ساز خود می کنند.

هرچند با وجود تمام تلاش های بهائیت، در بیشتر ایام سال این ساختمان های توریستی با برچسب مذهب، خالی از بازدید و تهی از هر دعایی می باشد، اگر هم جاذبه ای باشد مادی و ظاهری است اما کنار هم قرار دادن تمام این موارد، نشان می دهد حتی جلساتی که صرف نام دعا بر آن نهاده شده، گردهمایی تشکیلات برای تبلیغ و پیگیری برنامه های بهائیت است؛ جلساتی که به گفته کارشناس بهائی در ابتدای متن، حتی در کشور ایران با وجود ممنوعیت تبلیغ، همچنان در حال برگزاری بوده و برخورد با آنها حق هر شهروند نگران از فریب فرقه ای است.