كشف حجاب چگونه برنامه ریزی عملیانی شد ؟

نوشته شده توسط شادروان احمد الهیاری

باز نشر از بهائیت در ایران

فرخ دين پارساي و همسرش فخرآفاق در تهران اندكي از محافظه كاري دست كشيدند و سلسله مطالبي درباره لزوم تعليم و تربيت زنان به رشته تحرير درآوردند. اما نشر اين سلسله مقالات به اين سبب كه رگه هاي روشني از آموزه هاي ضداسلامي در آن مشاهده مي شد، اعتراض روحانيت را برانگيخت و كار به جايي رسيد كه شوراي تأمين شهر تهران، فرخ دين پارساي و همسرش فخرآفاق را به جرم تبليغ شعائر مخالف با شرع انور به شهرستان قم تبعيد كرد. اين تبعيد در سال 1301 كه رضاخان دورخيز براي رسيدن به تاج و تخت را آغاز كرده و نيازمند حمايت جامعه مذهبي مسلمان بود، انجام گرفت. در همين ايام تبعيد به قم و در سال 1301 شمسي بود كه دخترشان، فرخ روپارساي(27) به دنيا آمد. البته برخي صاحبنظران تاريخ نيز عقيده دارند كه «فرخ دين پارساي» و همسرش هرگز به قم تبعيد نشدند و اين نقشه اي براي ساختن چهره اي تلاشگر و مبارز در راه به اصطلاح آزادي زنان از آنان بود.
ذكر اين نكته ضروري است كه فرخ دين پارساي نخستين كسي بود كه براي اعزام زنان ايراني به اروپا و آمريكا و اقامت در پانسيون ها و نزد خانواده هاي يهودي آمريكا تلاش هاي فراواني مبذول مي داشت. او پس از سقوط كابينه سيدضياءالدين طباطبايي در سال 1300 شمسي و در دوران نخست وزيري قوام السلطنه كه خزانه كشور تهي و دولت ايران براي پرداخت حقوق كاركنان خود واقعاً درمانده شده بود، به تكاپو پرداخت. در اين زمان، قوام السلطنه نخست وزير وقت، حسين علأ را به عنوان سفير «آكرديته ايران» به ايالات متحده آمريكا فرستاد و به او اختيار داد تا پيرامون واگذاري امتياز نفت شمال كشور و مناطق خارج از حوزه قرار داد «دارسي»، با كمپاني ها و كارتل هاي نفتي آمريكايي مذاكره كند و حتي قرارداد منعقد سازد و سريعاً به هر قيمتي كه شده پولي براي پرداخت حقوق عقب افتاده كاركنان دولت، بويژه نظاميان فراهم آورد و به ايران ارسال دارد. در اين سفر، بنياد راكفلر آمادگي خود را جهت پذيرش و پانسيون و آموزش رايگان دانشجويان ايراني اعلام داشت. حتي كالج هاي دخترانه آمريكايي نيز در اين امر پيشقدم شدند و اعلام داشتند كه كليه هزينه هاي زندگي و پانسيون و تعليم و تربيت چند دختر جوان ايراني را تا پايان تحصيلات دانشگاهي و كسب تخصص مي پردازند.
افزون بر اين موارد، دولت آمريكا اعلام داشته بود كه آمادگي دارد تا از 900 هزار دلار طلب دولت آمريكا بابت هزينه اعزام يك ناو آمريكايي به اروند رود براي بردن جنازه ماژور رابرت ايمبري - عكاس و عضو سفارت آمريكا - كه در حادثه سقاخانه خيابان شيخ هادي كشته شده بود، صرفنظر كند و هر سال معادل هزينه هر تعداد دانشجوي ايراني كه در خاك آمريكا تحصيل كنند و در امتحانات مربوطه قبول شوند، از اين 900 هزار دلار طلب كسر كند.
حسين علا اين امر را يك فرصت مغتنم براي ايران دانسته و طي گزارشي به «قوام السلطنه»، اعلام كرده بود كه ما، نه تنها 900 هزار دلار به آمريكا پرداخت نمي كنيم، بلكه معادل اين مبلغ هم از آمريكا مي گيريم و مي توانيم دهها دانشجوي تحصيلكرده كه تخصص خود را در آمريكا گرفته اند، بدون ديناري هزينه تربيت كنيم. او خبر توافق دولت آمريكا و نيز آمادگي بنياد راكفلر و همچنين موضوع توافق كالج هاي دخترانه آمريكايي براي تعليم و تربيت دختران ايراني، به همراه كاتالوگ چند كالج دخترانه آمريكايي را همراه اين گزارش به ايران فرستاد. (28)
اين خبر از مجاري ديپلماتيك و وزارت امورخارجه به ايران مخابره گرديد و تا مدتي در شمار اخبار محرمانه تلقي مي شد. اما «فرخ دين پارساي» از اين اخبار و جزئيات آن و پيشنهادات آمريكايي ها باخبر بود و به همين سبب تلاش هايي را براي يافتن تعدادي دانشجوي دختر جهت اعزام به آمريكا و استفاده از امكانات اين بورسهاي تحصيلي آغاز كرد.
كارشناسان تاريخ معاصر و نويسندگان بر اين عقيده اند كه «فرخ دين پارساي» اين خبر را از طريق لابي هاي بهايي و يهودي و در ارتباط با مجمع بهائيان آمريكايي - كه از ايرانيان بهايي مهاجر به اين كشور و چند آمريكايي تشكيل شده بود- كسب كرده و از جزئيات و محتواي هريك از اين بورسها آگاهي كامل يافته بود. اما فعاليت «فرخ دين پارساي» و همسرش در اين ايام به صورت نيمه علني بود. زيرا پس از ماجراي تبعيد به قم، حساسيت ويژه اي در مورد اين دو نفر پيش آمده بود و محفل ملّي بهائيان ايران خواستار اعمال احتياط بيشتر در برخورد با مسايل مذهبي و عقيدتي مسلمانان شده بود. به همين سبب با احتياط و مراقبت هاي ويژه، نخستين گروه از جوانان ايراني براي استفاده از بورسهاي اعطايي دولت و بنيادهاي به اصطلاح خيريه آمريكايي اعزام شدند. (29)
فرخ دين پارساي از سال 1305 شمسي به دستور «بيت العدل» و محفل ملّي بهائيان ايران (مركز هدايت و طراحي و تدوين برنامه هاي فرقه ضاله بهائيت) فعاليت هايش را علني تر كرد. او در رويكرد دوباره خود، به مقوله تجدد و نوگرايي (مدرنيته) و در واقع گسترش غربزدگي توجهي ويژه نشان داد و در سلسله مقالاتي كه براي روزنامه ها نوشت، زنان را در دايره توجه بيشتري قرار داد. براساس دستورات همين «بيت العدل» بود كه وي سالها قبل از كشف حجاب، به مقوله پوشش زنان ايراني پرداخت و لباس و چادر همسر و خانواده هاي نمايندگان سياسي ايران در خارج از كشور را دور از شئونات دوران مترقي! رضاخان و ايران در عصر جديد دانست و اقدام صديقه دولت آبادي را كه براي مسافرت به اروپا و آمريكا ترك حجاب كرده بود، ستود.
پی نوشتها :
27-فرخ روپارساي، وزير بهايي مسلك آموزش و پرورش در كابينه اميرعباس هويدا، به دليل خيانت و فساد، پس از پيروزي انقلاب اسلامي به اعدام محكوم شد.
28- گزارش حسين علأ در اين مورد به نخست وزير وقت و همچنين تصاويري از كاتالوگ هاي مدارس دخترانه آمريكا - كه آمادگي خود رابراي پذيرش دانشجويان دختر ايراني اعلام داشته بودند - پس از پيروزي انقلاب اسلامي در فصلنامه «تاريخ معاصر ايران» چاپ شده است.
29-براي آشنايي بيشتر با نقش بنيادهاي فرهنگي آمريكا در گستره اهداف استعماري آمريكا به كتاب «كنترل فرهنگ» تأليف «ادوارد برمن» ترجمه «حميد الياسي» نشر «ني» سال 1366، مراجعه فرماييد.