حضور تأثيرگذار بهائيان در شبكه‌ بي‌بي‌سي

يكي از مواردي كه چه مسئولان سرويس جهاني بي‌بي‌سي و چه گزارشگران تاريخ بخش فارسي آن، خواسته يا ناخواسته، از كنار آن گذشته و يا آن را بسيار كم‌رنگ نشان داده‌اند حضور و تأثير انكارنشدني يكي از بهائيان سرشناس به نام« حسن موقر باليوزي » (1908 تا 1980) و ديگر بهائيان در يك دوره‌ي طولاني در سطوح جدي و سياست‌گذاري اين رسانه است. نكته‌ ديگري كه در موضوع راه‌اندازي راديو فارسي بي‌بي‌سي اهميت دارد تصدي مسئوليت حسن موقر باليوزي در راديو فارسي زبان بي‌بي‌سي بود كه براساس اسناد داخلي آرشيو سرويس جهاني بي‌بي‌سي، با دخالت وزارت خارجه صورت گرفته است. از آن پس، چه در مسئله تأثيرگذاري بهائيان در سياست‌گذاري بخش فارسي، چه در مورد جذب ناراضيانِ مستأصلِ سياسي ايراني و چه در مورد مداخلات وزارت خارجه‌ بريتانيا در سياست‌گذاري‌هاي اين رسانه، البته با بازنگري‌ها و فراز و فرودهايي، حكايت همچنان باقي است. باليوزي نخستين كسي بود كه در ابتداي تأسيس بي‌بي‌سي فارسي از آن راديو براي مخاطبان سخن گفت. وي از اعضاي خاندان افنان و از اقوام نزديك «ميرزا علي محمد باب» و فرزند «محمدعلي (محمود) موقرالدوله باليوزي» حاكم پيشين بوشهر و وزير فوايد عامه و تجارت در كابينه‌ كودتاي سيد ضياءالدين طباطبايي در اواخر 1299 و اوايل 1300 شمسي بود. باليوزي در شرايطي به استخدام بي‌بي‌سي درآمد كه چند ماه قبل از آن به عضويت مجمع ملي بهائيان موسوم به «رضوان» درآمده بود. باليوزي چند سال بعد از تأسيس بخش فارسي، به عنوان نزديك‌ترين مشاوران «شوقي افندي رباني» آخرين رهبر شناخته‌شده‌ بهائيان جهان، در سال 1956 به عنوان به اصطلاح يكي از ايادي امرالله، به قول پيروان آن كيش، منصوب شد كه به منزله‌ عضويت در بالاترين شوراي اداري و ديني بهائيت (تقريباً معادل كاردينال ارشد در مذهب كاتوليك) است. باليوزي علاوه بر نگارش حدود ده اثر با موضوع تاريخ و تبليغ بهائيت، سال‌ها رئيس «محفل ملي معنوي بهائيان» بريتانيا بود كه اين سمت به منزله‌ رياست كل اداري و اجرايي بهائيان بريتانيا محسوب مي‌شد. باليوزي در طول حدود دو دهه كار در بي‌بي‌سي فارسي، عملاً به يكي از افراد كليدي و به شدت تأثيرگذار اين شبكه تبديل شد. وي در اين مدت با تمام قوا هم به امور رسانه اشتغال داشت و هم به امور ديني خود؛ و از اين طريق ثابت كرد كه مسئولان بي‌بي‌سي دست كم در بخش فارسي، نسبت به منشور خود درباره ضرورت حفظ بي‌طرفي دبيران، تهيه‌كنندگان و كاركنان در زمينه سياسي و ديني، پايبند نيستند. 
حضور چشمگير بهائيان در سطوح مختلف سرويس جهاني بي‌بي‌سي از مديريت‌هاي كلان آن شبكه به پايين، ضمن تأثيرگذاري‌هاي نامحسوس پنهانِ خود در لايه‌هاي زيرين اين شبكه، گاه نمودهاي آشكاري نيز داشته كه از آن ميان مي‌توان به مصاحبه كاملاً تبليغاتي و فرمايشي با «مري مكسول» (ملقب به روحيه خانم) بيوه‌ شوقي افندي رهبر سابق بهائيان، در تاريخ 18 آگوست 1981 اشاره كرد. 
تهيه‌ رپرتاژ آگهي‌هاي گزارش گونه، منحصر به سال‌هاي گذشته در بي‌بي‌سي نبوده و انتشار اخبار و گزارش‌هاي متعدد در اين موضوع نشان‌دهنده‌ تداوم اين سياست و استفاده بي‌بي‌سي از كارت بهائيت عليه ايران است. در اين باره براي نمونه مي‌توان به مجموعه گزارش‌هاي متعدد جانبدارانه و آگهي گونه‌ي خبرنگاران اعزامي بخش فارسي در اسراييل و درباره مراكز مختلفِ بهائي در عكا و ديگر سرزمين‌هاي فلسطيني اشاره كرد كه در ماه مي 2007 براي راديو و وب‌ سايت بي‌بي‌سي فارسي تهيه شد. در اين مطالب، گزارشگران اعزامي بخش فارسي بي‌بي‌سي، حكومت ايران را به بهائي‌ستيزي و يهودي‌ستيزي متهم كردند. با نگاهي گذرا به آرشيو تلويزيون فارسي بي. بي. سي انبوهي از برنامه‌ها و گزارش‌هاي گوناگون در مورد فرقه‌ بهائي از جمله: «محكوميت هر يك از رهبران بهائيان در ايران به 20 سال زندان ـ جامعه‌ جهاني بهائيان: هفت بهائي زنداني در ايران را آزاد كنيد ـ سومين جلسه‌ي محاكمه هفت بهائي برگزار شد ـ ابراز نگراني اتحاديه‌ي اروپا از محاكمه‌ي هفت بهائي ـ نخستين جلسه‌ي محاكمه‌ي 7 تن از رهبران بهائيان ايران برگزار شد ـ آمريكا قصد ايران براي محاكمه‌ي هفت بهائي را محكوم كرد ـ جامعه‌ي بهائيان: دو بهائي ديگر نيز در سمنان بازداشت شدند، جامعه‌ي بهائيان: عده‌اي از بهائيان ايران دستگير شدند» مي‌توان دست يافت. 
همچنان كه گفته شد اخبار و گزارش‌هاي خرد و كلان بهائيان در هيچ رسانه‌اي به اندازه‌ي بي. بي. سي فارسي تحت پوشش قرار نمي‌گيرد و به عنوان يكي از گزارش‌هاي تحت پيگيري بي. بي. سي و دستور كار ثابت آن مي‌باشد؛ براي نمونه به چند مورد اخير آن اشاره مي‌گردد: «...تخريب خانه‌هاي بهائيان در يك روستاي مازندران، پنجاه خانه متعلق به بهائيان در طول اين هفته در روستايي در استان مازندران تخريب شده است. گفته مي‌شود چهار لودر و تعدادي كاميون، شبانه خانه‌هاي بهائيان روستاي "ايول"را خراب كرده‌اند. از چند روز پيش از حادثه، صاحبان اين خانه‌ها به مقام‌هاي محلي مراجعه كرده‌اند و درباره‌ احتمال حمله به خانه‌هايشان هشدار داده‌اند، اما به اين هشدارها توجهي نشد. ديان علايي نماينده‌ جامعه‌ بين‌المللي بهائيان در سازمان ملل متحد در ژنو، در اين باره به بي. بي. سي گفت: "اين مسأله‌اي است كه از ابتداي انقلاب براي ايرانيان بهائي در ايول اتفاق افتاده. اوايل انقلاب بيش از 30 خانواده را از اين روستا اخراج كردند و آنها هر سال براي گرفتن محصولشان به آنجا برمي‌گشتند تا اينكه خبر رسيد كه مي‌خواهند منازلشان را در آنجا خراب كنند." او گفت كه عليرغم مراجعه‌ آنها، خيابان را بستند و تمام خانه‌ها را با بولدوزر خراب كردند. مسئله‌ي اصلي در واقع  مسئله‌ي بهائي‌ستيزي در مازندران مخصوصاً در ساري و اطراف ساري است. و سال‌هاست كه اين نوع مسائل پيش مي‌آيد و وقتي هم كه بهائيان به دادگاه مي‌روند قاضي‌ها تعجب مي‌كنند ولي در واقع زيردست وزارت اطلاعات است و كاري نمي‌توانند بكنند. 
نماينده جامعه‌ي بين‌المللي بهائيان در پاسخ به اين سؤال كه آيا به هيچ مرجعي در ارتباط با حوادث روستاي ايول شكايت خواهد برد يا نه گفت: «جامعه‌ي جهاني بهائيان به عنوان يك سازمان غيردولتي، موضوع را به نهادهاي حقوق بشري سازمان ملل اطلاع خواهد داد». 
«جامعه‌ي جهاني بهائيان خواهان آزادي سه بهائي زنداني در شيراز شد. هاله روحي، رها ثابت و ساسان تقوا در ماه نوامبر 2007 به جرم تبليغ عليه جمهوري اسلامي، به چهار سال زندان محكوم شدند. ديان علايي، نماينده‌ي جامعه‌ي جهاني بهائي در مقر سازمان ملل متحد در ژنو سوئيس، به بي. بي. سي فارسي گفت: «اينها در واقع كاملاً بي‌گناه هستند و نمي‌بايست در زندان باشند. اين سه نفر در چند ماه اولِ حبس در سلول خود تخت نداشتند و روي زمين مي‌خوابيدند. اين بهائيان در محله‌هاي فقيرنشين شيراز كلاس‌هايي براي رفع اشكالات درسي و آموزش مهارت‌هاي زندگي به كودكان و نوجوانان خانواده‌هاي كم‌بضاعت داير كرده بودند، اما مقام‌هاي قضايي ايران فعاليت اين افراد را تبليغ كيش بهائي ارزيابي كرده و آنها را مجرم شناخته‌اند. بهائيت در ايران به عنوان يك دين به رسميت شناخته نمي‌شود و پيروان آن از بسياري از حقوق اجتماعي مانند حق تحصيل در دانشگاه‌ها و نيز حضور در مشاغل دولتي محروم‌اند. اين در حالي است كه هفت تن از سرپرستان سابق جامعه‌ بهائيانِ ايران نيز در حال حاضر در زندان به سر مي‌برند. فريبا كمال‌آبادي، جمال‌الدين خانجاني، عفيف نعيمي، سعيد رضايي، بهروز توكلي، وحيد تيزفهم و مهوش ثابت در ماه اوت امسال به 20 سال زندان محكوم شدند اما پس از مدت كوتاهي، مجازات آنان به 10 سال حبس تقليل يافت. آنها به جاسوسي، اقدام عليه امنيت ملي و محاربه متهم شده بودند....» 
البته توجه به اخبار بهائيان خاص رسانه‌هايي همچون بي. بي. سي نيست، بلكه مقامات رسمي انگليس نوبه‌اي با رهبران اين فرقه ضاله نشست‌هايي دارند و از حقوق آنان دفاع نموده و سعي دارند آن را نيز رسانه‌اي نمايند كه از ميان انبوه گزارش‌هاي وزارت امور خارجه انگليس و اظهارات مقامات اين وزارت، براي نمونه مي‌توان به دو مورد آن استناد نمود:
اول: ‌در بخشي از متن گزارش سالانه‌ي 2009 وزارت امور خارجه‌ بريتانيا از وضعيت حقوق بشر در ايران، درباره بهائيان اين چنين آمده است: «گزارش سال گذشته توجهات را به بازداشت هفت بهائي در ابتداي سال 2008 معطوف مي‌نمايد. علي‌الرغم تلاش‌هاي هماهنگ بين‌المللي در اين باره، اين گروه كماكان در بازداشت به سر مي‌برند. آنها به‌طور رسمي به يك سري جرائم از جمله"فساد در ارض" متهم شده‌اند، ليكن هنوز در انتظار محاكمه به سر مي‌برند. در ماه فوريه 2009 دولت ايران تمامي توافقات اداري بهائيان را غيرقانوني اعلام نمود.» 
دوم: «آلستربرت معاون وزارت امور خارجه پس از ملاقات با نمايندگان شوراي ملي روحانيون فرقه‌ي بهائيت 11 ژوئن 2010/21 خرداد 1389 طي بيانيه‌اي اعلام نمود: «من از محاكمه‌ قريب‌الوقوع هفت ‌تن از روحانيون فرقه‌ بهائيت به شدت نگران مي‌باشم. اين محاكمه درست زماني در حال به وقوع پيوستن است كه ما نقض حقوق بشر بر سر انتخابات سال گذشته ايران را به ياد مي‌آوريم. از دولت ايران تقاضا دارم كه بدون تأخير اطمينان حاصل نمايد كه حقوق اين افراد كاملاً محفوظ است، و اينكه با آنها با توجه به روند قانوني از جمله آزادي به قيد وثيقه و محاكمه‌اي شفاف و عادلانه، بر طبق معيارهاي بين‌المللي برخورد مي‌شود. همچنين از دولت ايران درخواست مي‌كنم تا به ارعاب بسياري از اقليت‌ها كه اغلب با دستگيري و احكام طولاني مدت زندان و به اتهام مبهمِ اقدام عليه امنيت ملي روبه‌رو هستند، پايان دهند و حقوق آنها را محترم شمارند». 
هم‌اكنون همه‌ گزارشگران اعزامي و تهيه‌كنندگان اخبار مربوط به بهائيان و آگهي‌هاي گزارش‌گونه در عكا، به سرعت راه ترقي را در بي‌بي‌سي فارسي مي‌پيمايند و همه‌ آنها در تغيير و تحولات اخير اين شبكه، ارتقاي رتبه يافته و جايگاه بالايي در تلويزيون فارسي بي. بي. سي يافته‌اند. بنابراين با توجه به تصدي بخش‌هاي مختلف بي ‌بي سي فارسي از سوي بهائيان متنفذ و سرشناس، معلوم نيست چگونه مي‌توان اين ادعاي مديران سرويس جهاني بي‌بي‌سي مانند «بهروز آفاق» كه خود از بهائيان سرشناس و از مسئولين بخش جهاني بي. بي. سي است را در مورد استقلال عمل تحريريه و تأثير نپذيرفتن از جريانات بيروني قبول كرد. واقعيت اين است كه بهائيان امروز در جهان هيچ رسانه‌اي مورد اعتمادتر از بي‌بي‌سي فارسي براي خود سراغ ندارند چرا كه اين رسانه به دستاويزي براي اعمال سلايق و ابراز بدعت‌هاي ديني اين گروه تبديل شده است.

منبع: نقش انگليس در فتنه 1388، مركز اسناد انقلاب اسلامي، ص 96 تا 101.